Dextra viri, sinistra mulieris (The Hands) (lat.)
Der Text Dextra viri, sinistra mulieris (auch The Hands) ist eine Chiromantie in lateinischer Sprache, welche in zehn Handschriften überliefert ist. Der Text beginnt mit den Worten Hec sunt linee nupciarum. Quot tales lineas post primam habuerit, tot feminas habebit (Sloane 2030) bzw. mit Linee nupciarum. Quot lineas tales post primam habuerit, tot uxoribus nubet (Ashmole 399). Die ältesten Belege stamme aus der zweiten Hälfte des 13. Jahrhunderts. Der Text besteht aus zwei Handflächenzeichnungen und dazugehörigen Kommentare. Die rechte Hand wird dem Mann, die linke der Frau zugeordnet. Beide Hände tragen jeweils 25 besondere Merkmale, deren Bedeutung der Text erläutert. Nach Burnett ist der Text unabhängig von der Eadwine-Chiromantie (lat.) und der Sloane Chiromantie (Sloane Chiromancy, Chiro.A2) (lat.) entstanden, die er jeweils begleitet.[1] Die diagrammatische Struktur des Textes macht es schwierig, diesen bibliographisch zu erfassen, insbesondere, wenn der Text mit anderen Chiromantien gemeinsam überliefert wurde. Es ist daher davon auszugehen, dass unter den erfassten lateinischen chiromantischen Textzeugen einige weitere auch die Handflächenzeichnungen der Dextra viri, sinistra mulieris überliefern.
Überlieferung
Cambridge (GB), Magdalene College, MS Pepys 911, fol. 45r–46v (lat.-frz.)
Nachtrag, lat. und frz., England, ca. 1300
Digitalisat | https://cudl.lib.cam.ac.uk/view/MS-MAGDALENE-PEPYS-00911/99 |
Online-Information | https://cudl.lib.cam.ac.uk/view/MS-MAGDALENE-PEPYS-00911/ |
Entstehungszeit | um 1300 / spätes 13. oder frühes 14. Jh. |
Entstehungsort | England |
Illustrationen | vier Handflächenzeichnungen |
Cambridge (GB), Trinity College, MS O.2.5, fol. 129v–130r
Digitalisat | https://mss-cat.trin.cam.ac.uk/manuscripts/uv/view.php?n=O.2.5#?c=0&m=0&s=0&cv=277&xywh=-266%2C-394%2C5650%2C7362 |
Online-Information | http://www.mirabileweb.it/manuscript/cambridge-trinity-college-ms-o-2-5-(1109)-manuscript/16573 |
Entstehungszeit | 14. Jh., nach 1330 |
Entstehungsort | Oxford (?) |
Illustrationen |
Cambridge (GB), University Library, Ii 1.13, fol. 8v–9r
Digitalisat | |
Online-Information | https://ptolemaeus.badw.de/ms/610
http://www.mirabileweb.it/manuscript/cambridge-university-library-ii-1-13-manoscript/154553 |
Entstehungszeit | 1.Hälfte 14. Jh. |
Entstehungsort | England |
Illustrationen |
London, British Libr., MS Sloane 323, fol. 188v–189r
Digitalisat | – |
Online-Information | https://handschriftencensus.de/14114 https://archive.org/details/priebschhandschr02goog/page/n39/mode/2up http://searcharchives.bl.uk/IAMS_VU2:LSCOP_BL:IAMS040-002112669 https://www.mirabileweb.it/manuscript/london-british-library-sloane-323-manuscript/8412 |
Entstehungszeit | 14. Jahrhundert |
Entstehungsort | Mitteldeutscher Sprachraum (?) |
Illustrationen |
London, British Libr., MS Sloane 2030, fol. 125v–126r
Digitalisat | https://imagesonline.bl.uk/asset/6017/
https://www.bl.uk/manuscripts/Viewer.aspx?ref=sloane_ms_2030_f125v |
Online-Information | http://searcharchives.bl.uk/IAMS_VU2:LSCOP_BL:IAMS040-002114390
https://www.bl.uk/manuscripts/FullDisplay.aspx?ref=Sloane_MS_2030 https://ptolemaeus.badw.de/ms/8 https://data.biblissima.fr/entity/Q203063 |
Entstehungszeit | 2. H. des 13. Jh. |
Entstehungsort | England |
Illustrationen | 2 Handflächenzeichnungen auf 125v und 126r |
London, British Libr., Royal MS 12 C XII, fol. 106r–107r
Digitalisat | http://www.bl.uk/manuscripts/Viewer.aspx?ref=royal_ms_12_c_xii_f106v |
Online-Information | https://www.bl.uk/manuscripts/FullDisplay.aspx?ref=Royal_MS_12_C_XII |
Entstehungszeit | ca. 1320–1340 |
Entstehungsort | Hereford (England) |
Illustrationen | 2 Handflächenzeichnungen |
Oxford, Bodleian Libr., MS Ashmole 399, fol. 17r
Digitalisat | https://digital.bodleian.ox.ac.uk/objects/2b7310aa-9199-4a5b-93fb-4f5f075ca28a/surfaces/90e2ef10-11c8-4aa3-8656-cb16b91b4c89/ |
Online-Information | https://medieval.bodleian.ox.ac.uk/catalog/manuscript_343 |
Entstehungszeit | spätes 13. Jh. |
Entstehungsort | England |
Illustrationen | zwei Handflächenzeichnungen |
Paris, Bibl. Nationale, Latin 1215
Digitalisat | – |
Online-Information | http://www.mirabileweb.it/title/manus-title/213658
https://archivesetmanuscrits.bnf.fr/ark:/12148/cc59153t https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b10000504b/f890 |
Entstehungszeit | 14. bis 15. Jh. |
Entstehungsort | unbekannt |
Illustrationen |
Paris, Bibl. Nationale, n.a.l. 693, fol. 95v–96r
Digitalisat | https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b525041880/f198.item |
Online-Information | https://ptolemaeus.badw.de/ms/503 |
Entstehungszeit | ca. 1321-1325 |
Entstehungsort | Wales |
Illustrationen | zwei Handflächenzeichnungen auf 95v und 96r |
Schlägl, Stiftsbibl., Cpl. 235
Digitalisat | – |
Online-Information | http://www.mirabileweb.it/manuscript/schlägl-prämonstratenser-stiftsbibliothek-cpl-235--manoscript/16574
https://archive.org/details/CatalogusCodicumPlagensiumcpl.Manuscriptorum/page/n249/mode/2up http://18.235.151.129/detail.php?msid=25046 |
Entstehungszeit | 1465/1466 |
Entstehungsort | unbekannt (Pavia?) |
Schreiber | Johannes de Rabenstein/ Johann d. J. von Rabstein |
Illustrationen |
Editionen
- Charles Burnett, The earliest chiromancy in the West, in: Magic and Divination in the Middle Ages. Texts and Techniques in the Islamic and Christian Worlds (Variorum collected studies series 557), Aldershot 1996, S. 18–29.
- Stefano Rapisarda (Hg.), Manuali medievali di chiromanzia. Traduzioni e note di Rosa Maria Piccione e Stefano Rapisarda (Bibliotheca Medievale 95), Rom 2005, S. 88–92.
Forschungsliteratur
- Charles Burnett, The earliest chiromancy in the West, in: Magic and Divination in the Middle Ages. Texts and Techniques in the Islamic and Christian Worlds (Variorum collected studies series 557), Aldershot 1996, S. 1 (Nr. IV).
- Rapisarda, A Contribution to a Corpus of Anglo-Norman Chiromancis, in: Quaestio 19 (2019), S. 129–148, hier S. 138–140.
- Samuel P. Gillis Hogan, Stars in the Hand: The Manuscript and Intellectual Contexts of British Latin Medieval Chiromancy and its Scholastic and Astrological Influences, MA-Thesis: University of Saskatchewan 2018, 23f., 57–60, 104, 106, 108.
Linked Open Data
- http://www.mirabileweb.it/title/manus-title/176826
- http://www.mirabileweb.it/title/manus-title/213657
Anmerkungen
- ↑ Charles Burnett, The earliest chiromancy in the West, in: Magic and Divination in the Middle Ages. Texts and Techniques in the Islamic and Christian Worlds (Variorum collected studies series 557), Aldershot 1996, S. 18–29.